Μοιραζόμαστε πληροφορίες, συναισθήματα, επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε. «Αποκωδικοποιούμε» στάσεις, συμπεριφορές και προθέσεις, όχι μόνο από τα λεκτικά μηνύματα που λαμβάνουμε αλλά και από τα εξωλεκτικά (στάση σώματος, τόνος φωνής, πλαίσιο στο οποίο γίνεται μια συζήτηση, κ.τ.λ.)

«Διαβάζοντας» αυτά τα μηνύματα μπορούμε ακόμη και να προβλέψουμε τις επικείμενες αντιδράσεις του συνδιαλεγόμενού μας. Έτσι καταφέρνουμε να ενσωματωνόμαστε αποτελεσματικά στο κοινωνικό σύνολο. Αυτή η ικανότητα του ανθρώπου ονομάζεται Θεωρία του Νου (Premack & Woodruff, 1978).

Είναι γνωστό ότι οι αυτιστικοί αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο τον κόσμο από ότι οι νευροτυπικοί (οι άνθρωποι δηλαδή που δεν έχουν κάποια νευροαναπτυξιακή διαταραχή) (National Autistic Sociaty). Πολλοί δυσκολεύονται να κάνουν κοινωνικές σχέσεις, να συμμετάσχουν σε καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. σχολείο, δουλειά), κυρίως επειδή δεν μπορούν να κατανοήσουν, να «διαβάσουν» όπως ειπωθηκε και πιο πάνω, τα μηνύματα που εκπέμπουν οι συνομιλητές τους.

Γιατί; Ένας από τους λόγους είναι ότι οι άνθρωποι στο φάσμα του αυτισμού δεν έχουν κατακτήσει τους μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να εφαρμόσουν τη Θεωρία του Νου (Baron-Cohen, Campbell, Karmiloff-Smith & Grant, 1995; Havet-Thomassin, Allain, Etcharry-Bouyx & Le Gall, 2006).

Η Θεωρία του Νου μπορεί να αναπτυχθεί με διάφορες δραστηριότητες. Παρακάτω θα δούμε μερικές από αυτές.

Δραστηριότητες Ανάπτυξης Θεωρίας του Νου

Συμβολικό Παιχνίδι/Παιχνίδι Ρόλων: Στο συμβολικό παιχνίδι το παιδί αναλαμβάνει ρόλους, προσποιείται και συμμετέχει σε φανταστικά σενάρια. Τι πιο ωραία και ευχάριστη δραστηριότητα από αυτή για να αναπτύξει το παιδί την Θεωρία του Νου; Μέσα από το συμβολικό παιχνίδι και το παιχνίδι ρόλων (είτε αναλαμβάνοντας το ίδιο το παιδί ένα ρόλο, είτε δίνοντας ρόλους σε κούκλες, αρκουδάκια και γαντοκούκλες) το παιδί μαθαίνει να εκφράζει τα συναισθήματά του και να κατανοεί τα συναισθήματα των υπόλοιπων παιδιών.

Παντομίμα συναισθήματα: Γράψτε σε χαρτάκια διάφορα συναισθήματα, όπως θυμός, αγωνία, ανυπομονησία, αηδία, κ.τ.λ. (για μικρότερες ηλικίες μπορείτε να εκτυπώσετε φωτογραφίες που απεικονίζουν πρόσωπα με διάφορα συναισθήματα). Χωρίστε τα παιδιά σε 2 ομάδες και παίξτε το κλασικό παιχνίδι της παντομίμας με συναισθήματα.

Τι βλέπει ο απέναντί μου: Φτιάξτε κάρτες διπλής όψης (π.χ. από τη μια μεριά η κάρτα έχει ένα αρκουδάκι, από την άλλη έναν ήλιο). Χωρίστε τα παιδιά σε ζευγάρια. Δώστε σε κάθε ζευγάρι να περιεργαστεί μια κάρτα. Μετά βάλτε τα παιδιά να καθίσουν απέναντι και βάλτε την κάρτα στη μέση ώστε κάθε παιδί να βλέπει μόνο μία πλευρά. Μετά ζητήστε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν αυτό που βλέπει ο συμπαίχτης τους.

Δύο αλήθειες κι ένα ψέμα: Ζητάτε από το παιδί να πει δύο αλήθειες κι ένα ψέμα για τον εαυτό του ή για το πώς πέρασε την μέρα του. Η υπόλοιπη ομάδα προσπαθεί να μαντέψει τι είναι αλήθεια και τι ψέμα.

Αναστασία Κούρτη

Ειδική Παιδαγωγός MSc, εκπ. Παιγνιοθεραπεύτρια/ perieidikisagogis.com