Έρευνες σε διεθνές επίπεδο έχουν δείξει ότι περίπου το 15% των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού και βίας, οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στις ηλικίες 8-15 ετών. Έρευνες στην Ελλάδα έχουν δείξει ότι το φαινόμενο της βίας και του εκφοβισμού αφορά τουλάχιστον ένα στα δέκα παιδιά σχολικής ηλικίας, με αποτέλεσμα σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη και στις διαδικασίες της μάθησης, που εκφράζονται με διάφορους τρόπους: Άγχος, ψυχοσωματικά συμπτώματα, μαθησιακές δυσκολίες, κατάθλιψη, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό. Πολλά από τα παιδιά που εμπλέκονται σε περιστατικά εκφοβισμού, είτε ως εκφοβιστές είτε ως εκφοβιζόμενοι, μπορεί να δημιουργήσουν αργότερα διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις, ή να έχουν προβλήματα με το νόμο.
Ο στόχος αυτού του εγχειριδίου είναι η πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών στα σχολεία. Η συγγραφή του ήταν ο καρπός των προσπαθειών εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Διακρατικού προγράμματος ΔΑΦΝΗ III, με συντονίστρια χώρα την Ελλάδα μέσω της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. και με συμμετέχουσες χώρες την Κύπρο, τη Λιθουανία και την Πολωνία.
Το εγχειρίδιο είναι ένα αξιόπιστο παιδαγωγικό εργαλείο που ευαισθητοποιεί τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, αλλά και τους ειδικούς ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας. Παράλληλα, η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε έχει αναπτύξει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και εποπτείας εκπαιδευτικών για την εφαρμογή του προγράμματος πρόληψης και αντιμετώπισης του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών στα Σχολεία.
Το εγχειρίδιο, ως εργαλείο, εξελίσσεται διαρκώς, και ως αποτέλεσμα της τελευταίας έρευνας που έχει διεξαγάγει η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. προκειμένου να τεκμηριωθεί καλύτερα η αποτελεσματικότητά του, αποφασίστηκε η απόσυρση της δυνατότητας μεταφόρτωσης (“κατεβάσματος”) από την παρούσα ιστοσελίδα, της προηγούμενης έκδοσής του (2011). Ακόμη, αποτελεί κοινή διαπίστωση της διεθνούς επιστημονικής έρευνας σχετικά με τον εκφοβισμό, και των καλών πρακτικών που προκύπτουν από αυτήν (ενδεικτικά, βλ. Karna et al., 2011, Τtofi et al., 2008, Biggs et al., 2008), η οποία επιβεβαιώνεται και από την εμπειρία μας από την τρέχουσα μελέτη που εκπονεί η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. και αφορά στην εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος (“STOP στην ενδοσχολική βία”, ΥΠΥΚΑ–Ε.Ε. 2011-2013), ότι η εκπαίδευση και η εποπτεία των εκπαιδευτικών στην εφαρμογη του εγχειριδίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες τόσο με την προσδοκώμενη αποτελεσματικότητά του, όσο και με την ψυχολογική ασφάλεια των μαθητών που συμμετέχουν σε αυτό, πραγματοποιώντας βιωματικού τύπου εργαστήρια, ενώ η εφαρμογή του χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να επιφέρει ακόμη και τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Καλούμε, λοιπόν, τους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν το πρόγραμμα στην τάξη τους, να επικοινωνούν με την Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. προκειμένου να ενημερώνονται σχετικά με τη διαδικασία εκπαίδευσης και εποπτείας τους στην εφαρμογή του. Ας σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι γίνονται προσπάθειες, μέσω της συνεργασίας τηε Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, να γενικευθεί το πρόγραμμά μας και να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερο μέρος των σχολείων της Επικράτειας, συνεπώς ελπίζουμε ότι θα υπάρξει δυνατότητα εκπαίδευσης περισσότερων εκπαιδευτικών στην εφαρμογή του.
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
