Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις μαθητών που αντιμετωπίζουν καθημερινά το διάβασμα για το σχολείο και τις σχολικές εργασίες ως καταναγκαστικό έργο και ευχαρίστως θα σταματούσαν κάθε προσπάθεια να γράψουν και να διαβάσουν στο σπίτι προετοιμαζόμενοι για την επόμενη μέρα στο σχολείο.

«Δεν κάθεται να διαβάσει!», «Διαβάζει στην κουζίνα ή στο σαλόνι με την τηλεόραση ανοιχτή !», «Πρέπει να του πάρω ειδική καρέκλα για διάβασμα;», « Δεν οργανώνεται για να διαβάσει!» είναι ορισμένα παράπονα των γονιών που ακούγονται συχνά κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Όλοι οι γονείς θα ήθελαν να υπάρχει ένας μαγικός τρόπος να ενθαρρύνουν το παιδί να μελετήσει στο σπίτι. Δυστυχώς, δεν υπάρχει μαγικό ραβδάκι γι’αυτό. Υπάρχουν όμως κάποιες μέθοδοι που βοηθούν το παιδί να αναπτύξει και να διατηρήσει ένα πρόγραμμα μελέτης. Για κάποιους γονείς, αυτό μπορεί να σημαίνει, ότι πρέπει και οι ίδιοι να αλλάξουν τη δική τους στάση απέναντι στη μελέτη και στον τρόπο που παρακινούν ή όχι το παιδί να μελετήσει.

Πώς μπορούμε να οργανώσουμε το χώρο μελέτης του παιδιού ώστε το διάβασμά του να είναι αποδοτικό;

Για να είναι η μελέτη ενός παιδιού αποδοτική πρώτον θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει όσο το δυνατόν βιωματικούς τρόπους μάθησης και δεύτερον δεν θα πρέπει να ξεπερνά την μισή ώρα για τα παιδιά της Α δημοτικού, την 1 με 1,5 ώρα για τα παιδιά των μεσαίων τάξεων του δημοτικού και τις 2 ώρες για τα παιδιά των μεγαλύτερων τάξεων του δημοτικού.

Για όλα τα παιδιά θα πρέπει να έχετε στο μυαλό σας:

• Το παιδί χρειάζεται κάθε μέρα μια ορισμένη ώρα για να διαβάσει τα μαθήματα της επόμενης ημέρας. Υιοθετήστε μία ρουτίνα μετά την επιστροφή από το σχολείο αφήνοντας το παιδί να επιλέξει πότε θα κάνει τη μελέτη του, πριν ή μετά το φαγητό, αν θέλει να χαλαρώσει με έναν ελαφρύ ύπνο πριν ξεκινήσει τη μελέτη ή όχι. Από τη στιγμή που θα ορίσετε τον χρόνο μελέτης τηρείτε τον πιστά.
• Επιλέξτε έναν χώρο μελέτης που θα παραμένει πάντα ο ίδιος. Το δωμάτιό του ή όποιος άλλος ήσυχος χώρος χωρίς διασπαστικά ακουστικά ή οπτικά ερεθίσματα (παράθυρο, τηλεόραση, ραδιόφωνο, πολύχρωμες αφίσες, παιχνίδια κλπ) μπορεί να γίνει χώρος μελέτης. Η κουζίνα όταν η μαμά μαγειρεύει ή το δωμάτιο όταν ο/η αδελφός/ η παίζει δεν αποτελούν όπως φαντάζεστε ιδανικό χώρο μελέτης. Προτιμήστε να μην γίνεται κάποια άλλη δραστηριότητα κοντά στο παιδί που μελετάει.

Τι θα πρέπει να υπάρχει στον χώρο μελέτης του παιδιού με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες / ή Διάσπαση Προσοχής;

Για τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες/Δυσλεξία ή με Διάσπαση προσοχής ο στόχος της μελέτης είναι πιο δύσκολος να επιτευχθεί λόγω της φύσης των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν, οι οποίες επηρεάζουν την δυνατότητα συγκέντρωσης, προσοχής και οργάνωσης. Πρέπει, λοιπόν, να δημιουργηθεί ένα κατασκευασμένο και ελεγχόμενο περιβάλλον που θα του προσφέρει συνθήκες τέτοιες που μειώνουν τις δυσκολίες αλλά και να το βοηθούν να οργανωθεί. Καλό θα ήταν να προμηθευτείτε μερικά από τα παρακάτω «εργαλεία», τα οποία βοηθούν ιδιαίτερα όλα τα παιδιά και δη τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

• Το καθημερινό πρόγραμμα του σχολείου αναρτημένο στον τοίχο του σε ύψος που να μπορεί να το διαβάζει εύκολα. Βεβαιωθείτε, επίσης, ότι το παιδί γνωρίζει τι σημαίνουν οι συντομογραφίες πάνω στο πρόγραμμα που του δίνεται στο σχολείο (πχ. Η/Υ )
• Ένα ευκολοδιάβαστο ρολόι με μεγάλους, ευδιάκριτους αριθμούς. Ακόμη και αν δεν γνωρίζει την ώρα, ορίστε απλά ένα σημείο έναρξης μιας δραστηριότητας και ένα σημείο λήξης επάνω στο ρολόι (π.χ ξεκινάς όταν ο μεγάλος δείκτης πάει στο 6 και τελειώνεις όταν φτάσει στο 9). Τα παιδιά οργανώνονται και λειτουργούν πάντα καλύτερα όταν έχουν ένα οπτικό ερέθισμα και κάτι να περιμένουν.
• Ένα γραφείο χωρίς άλλα αντικείμενα πάνω, εκτός από αυτά που χρειάζεται για να διαβάσει τα μαθήματα της ημέρας.
• Οργανωμένα συρτάρια. Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες/Δυσλεξία χάνει και ξεχνάει πολλές φορές τα πράγματά του, άρα θα πρέπει να μειώσουμε την ώρα που θα σπαταλήσει για να βρει αυτό που ψάχνει. Τα 5 βασικά πράγματα που είναι απαραίτητα να βρίσκει εύκολα το παιδί είναι: μολύβι, γόμα, ξύστρα, χάρακας, πρόχειρο τετράδιο.
• Ένα αντιστρές εργαλείο π.χ. ένα μαλακό μπαλάκι, ένα μικρό σακουλάκι με άμμο, ένα χνουδωτό μπαλάκι που μπορεί να έχει στο χέρι του όσο διαβάζει για να ισορροπεί το άγχος της μελέτης και την κινητική του ανησυχία.
• Ένα φωτιστικό γραφείου, στο οποίο, αν το παιδί γράφει με το αριστερό, τότε το φως πρέπει να έρχεται από τα δεξιά, αν γράφει με το δεξί από τα αριστερά για να μην προκαλούνται σκιάσεις. Επίσης, αν το παιδί σας είναι αριστερόχειρας καλό θα ήταν να αποφεύγετε τα τετράδια με σπιράλ καθώς το σπιράλ εμποδίζει το παιδί όταν γράφει. Σε κάποια sites του εξωτερικού μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε προϊόντα για αριστερόχειρες όπως ειδικές ξύστρες και τετράδια. Ψαλίδια για αριστερόχειρες μπορείτε εύκολα να βρείτε και στην ελληνική αγορά.
• Μαγνητικά γράμματα και μαγνητικούς αριθμούς. Πολλές ασκήσεις όπως η ορθογραφία και οι μαθηματικές πράξεις με τα κρατούμενα γίνονται πιο εύκολες όταν γίνονται με ερεθίσματα τριών διαστάσεων γιατί απλά το παιδί μπορεί να τα πιάσει, δηλαδή να χρησιμοποιήσει και άλλη μία αίσθηση εκτός από την όραση.
• Ορισμένα παιδιά λειτουργούν καλά στη μελέτη τους με ένα «μουσικό χαλί» να παίζει κατά τη διάρκειά της. Δεν λειτουργεί με όλα τα παιδιά, αλλά αφήστε το να δοκιμάσει. Ο χαμηλός ήχος μιας μουσικής που παίζει επαναλαμβανόμενα μπορεί να οργανώσει το παιδί.
• Μια υδρόγειος σφαίρα. Στα παιδιά με χωροταξικές δυσκολίες είναι πολύ βοηθητικό να μπορούν να βλέπουν σε τρεις διαστάσεις αυτό που απεικονίζεται στο χαρτί, στο μάθημα της ιστορίας και τη γεωγραφίας.
• Ένα απλό εργαλείο ηχογράφησης της φωνής του. Βοηθά εξαιρετικά τα παιδιά με προβλήματα ανάγνωσης να αναγνωρίζουν και να αυτοδιορθώνουν τα λάθη τους.
• Μαρκαδόρους high lighters. Το παιδί πρέπει οπωσδήποτε να διδαχθεί να ξεχωρίζει τις κύριες από τις δευτερεύουσες πληροφορίες που χρειάζεται να απομνημονεύει. Οι μαρκαδόροι θα βοηθήσουν στο να τονίζει τα κύρια σημεία ενός κειμένου.

Τι γίνεται με τα παιδιά που είναι ψηλά ή τα παιδιά που έχουν χαμηλότερο ύψος ; Χρειάζεται κάποια ειδική προσαρμογή του γραφείου;

Αυτό που προτείνεται πάντα είναι η γωνία που σχηματίζουν τα χέρια με το γραφείο και τα πόδια με την καρέκλα να είναι γωνία 90ο για τη σωστή στάση σώματος του παιδιού. Εάν ένας γονέας μπαίνει τώρα στη διαδικασία εύρεσης ενός γραφείου θα μπορούσε να κατασκευάσει ένα γραφείο προσαρμοζόμενο. Μπορεί εύκολα να κατασκευαστεί από ξυλουργό και να «ακολουθεί» το παιδί σε όλα τα χρόνια μελέτης προσαρμοζόμενο στις ανάγκες του όσο αλλάζει το ύψος του. Αν, ωστόσο, υπάρχει ήδη ένα γραφείο, αυτό που θα μπορούσαν να κάνουν είναι να βάλουν ένα υποπόδιο για να πετύχουν τη γωνία των ποδιών και η καρέκλα θα μπορούσε να είναι προσαρμοζόμενη.

Τι γίνεται με τα παιδιά που είναι πολύ κινητικά την ώρα της μελέτης. Σηκώνονται συνέχεια με μία αφορμή και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο γραφείο τους ;

Θα ήθελα να παροτρύνω τους γονείς να μην φοβούνται τη μελέτη εκτός γραφείου. Ειδικά σε παιδιά με υπερκινητικό σύνδρομο πολλές φορές ταιριάζουν μέθοδοι μελέτης μη συμβατικοί. Για παράδειγμα, πολλά υπερκινητικά παιδιά αλλά και ενήλικες με ΔΕΠΥ ομολογούν, ότι οργανώνονται καλύτερα όταν διάβαζαν κάτι περπατώντας μέσα σε ένα χώρο. Μην προσπαθείτε, λοιπόν, να καταστείλετε την κινητικότητα ενός παιδιού, αλλά δώστε της ελεγχόμενη διέξοδο. Τα συχνά διαλείμματα, επίσης, βοηθούν τα παιδιά με υπερκινητικότητα. Δεν έχει νόημα να κρατάμε ένα παιδί καθισμένο πάνω από ένα έργο, ενώ ξέρουμε ότι ο χρόνος αποδοτικής μελέτης του δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 20 λεπτά. Καλό θα είναι να «σπάμε» τον χρόνο μελέτης σε δεκαπεντάλεπτα και στο ενδιάμεσο να έχουμε 5 λεπτά διάλειμμα, οπότε το παιδί μπορεί να φτιάξει μόνο του ένα ελαφρύ σνακ να φάει, ή να πάει μια βόλτα στο τετράγωνο, μία δηλαδή κινητική δραστηριότητα που θα το βοηθήσει να εκφορτίσει ενέργεια.

Υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν στη μελέτη του παιδιού τους;

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να ενισχύουν την αγάπη του παιδιού προς το διάβασμα και να μην θεωρούν πρώτα οι ίδιοι τη μελέτη σαν μια «υποχρέωση» που πρέπει το παιδί να φέρει σε πέρας. Καλό θα ήταν να προβάλουν τα θετικά της μελέτης στην καθημερινότητα καθώς και τη χρησιμότητά της. Για παράδειγμα, «η ανάγνωση μου χρειάζεται όταν θέλω να δω την αγαπημένη μου ταινία στο σινεμά με υπότιτλους» ή «τα μαθηματικά μου χρειάζονται όταν με στέλνει η μαμά να αγοράσω κάτι από το super market». Συχνά οι γονείς μέσα στο δικό τους άγχος για την επίδοση του παιδιού μπαίνουν σε μία διαδικασία να επιφορτίσουν συνειδητά ή ασυνείδητα τη μελέτη αρνητικά. Αισθάνονται ότι θα «κριθούν» οι ίδιοι από τη δασκάλα, κάτι που δεν βοηθά το παιδί στη ψυχολογία του.

Πώς πρέπει να είναι οργανωμένος ο χώρος μελέτης ενός αριστερόχειρα;

Η αριστεροχειρία δεν είναι “κουσούρι”, δεν συνδέεται με μαθησιακές δυσκολίες και το παιδί που την φέρει, δεν πρέπει να καταπιέζεται ή να αποτρέπεται. Οι αριστερόχειρες θα πρέπει να κάθονται ελάχιστα πιο ψηλά στην καρέκλα από τους δεξιόχειρες. Έτσι η οπτική επαφή με αυτό που γράφουν θα είναι καλύτερη. Ένα μαξιλαράκι στο κάθισμα θα βοηθήσει αρκετά. Η θέση του χαρτιού είναι εξαιρετικά σημαντική! Ποτέ τα τετράδια και οι σημειώσεις που γράφει δεν πρέπει να είναι παράλληλα με το σώμα του παιδιού, αλλά παράλληλα με το χέρι που γράφει!