Η ύπαρξη μία ομάδας, η λεγόμενη διεπιστημονική ομάδα, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία ουσιαστική και πλήρως στόχο-κατευθυνόμενη (προς όλες τις απαραίτητες κατευθύνσεις) παρέμβαση. Αρκετές όμως είναι οι φορές που λάθη και παρεξηγήσει μπορεί να υπάρξουν ανάμεσα στους επαγγελματίες που προσπαθούν να συνεργαστούν είτε στο ίδιο πλαίσιο εργασίας είτε σε διαφορετικά.

Συνήθη λάθη των θεραπευτών που αφορούν στη συνεργασία μεταξύ τους μπορεί να είναι:

Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ

Πολλές χρονιές (δυστυχώς, ακόμη κι εδώ αναφερόμαστε σε χρονιές βάσει του νοησιαρχικού σχολείου) ξεκινούν, από την πρώτη κιόλας μέρα, με την απαίτηση οι θεραπευτές να συνεργαστούν με πρόσωπα και συναδέρφους που δεν γνωρίζουν. Σε όλα τα εργασιακά πλαίσια, αυτή η συνθήκη είναι απαράβατη καθώς η κάθε επιχείρηση προσλαμβάνει και απολύει κόσμο οποιαδήποτε στιγμή. Ωστόσο, στην περίπτωση ενός κέντρου θεραπειών, η πρόσληψη αλλά και οι συνεδρίες ξεκινούν σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αυτό, λοιπόν, θα μπορούσε να αποτελεί έναν κινητήριο μοχλό στο να υπάρξει λίγος χρόνος πριν την έναρξη των θεραπειών, ώστε να γνωριστούν οι νέοι συνάδερφοι τόσο μεταξύ τους όσο και με τον τρόπο εργασίας του καθενός. Όπως και σε κάθε επαγγελματικό χώρο, ακόμη και να μην συμπαθώ τον άλλον ως άνθρωπο, θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός απέναντι στην επαγγελματική του ταυτότητα.

ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ

Πολλές είναι οι φορές που ένας επαγγελματίας ξεκινά ένα πρόγραμμα παρέμβασης με κάποιο παιδί που συμμετέχει σε κάποιου άλλου είδους θεραπευτικές συνεδρίες (σε διαφορετικό φορέα ή και ιδιωτικά). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η άμεση επικοινωνία αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη θέσπιση ενός προγράμματος που θα διέπεται από συνεργασία και αλληλοϋποστήριξη. Οι συχνές συναντήσεις, η συνεχής επικοινωνία αλλά και η εποικοδομητική συνεργασία αποτελούν τις βασικές αρχές οποιασδήποτε διεπιστημονικής ομάδας (είτε αυτή εργάζεται στον ίδιο χώρο, είτε όχι). Τέλος, να αναφερθεί πως ο γονέας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποτελεί τον «Ερμή» ανάμεσα στους δύο ή περισσότερους επαγγελματίες.

ΞΕΡΩ ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΕΙΣ

Η συνεργασία της διεπιστημονικής ομάδας δεν χρησιμεύει μόνο στη θέσπιση ενός προγράμματος, αλλά αξιολογεί, επαναξιολογεί, διορθώνει, σταματά, ξεκινά αλλά και είναι η μόνη υπεύθυνη για όλη την πορεία του θεραπευτικού πλάνου. Ο εκάστοτε επαγγελματίας θα πρέπει να γνωρίζει τους στόχους των άλλων επαγγελματιών, την πορεία αλλά και το τι λειτούργησε ή όχι κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Θα πρέπει να είναι σε θέση να ζητά βοήθεια όπως και να την παρέχει. Κατά τη διάρκεια μίας συνεδρίας, δηλαδή, δεν με ενδιαφέρουν μόνο οι στόχοι που έχω θεσπίσει εγώ ως επαγγελματίας αλλά και οι στόχοι που έχουν οι υπόλοιποι συνάδερφοι. Βρίσκομαι στο χώρο όχι αντιπροσωπεύοντας μόνο το επάγγελμα μου, αλλά τους συνολικούς στόχους του εκάστοτε παιδιού.

ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΤΟ ΛΑΘΟΣ

Κι όμως κάνουμε λάθη… πολλά… γιατί εάν δεν κάνουμε λάθη, δεν μπορούμε να μάθουμε… κι αν δεν μάθουμε δεν μπορούμε να προσφέρουμε πραγματικά ατό το οποίο έχουμε σπουδάσει. Η αποδοχή, όμως, του λάθους μας είναι μία κίνηση που θα πρέπει να γίνεται κάθε φορά που το εντοπίσαμε. Κι αυτό δε σημαίνει ότι το κάνω για να φανώ μεγαλόψυχος, αλλά γιατί έτσι προστατεύω πρώτα απ’ όλα το παιδί, μετά εμάς τους ίδιους αλλά και σε συνέχεια όλους τους άλλους συναδέρφους, ώστε να αποφύγουν κι αυτοί να πράξουν το ίδιο.

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΕΑΥΤΟΥ

Εάν δεν αμφισβητώ αυτό που κάνω, δεν μπορώ να σκεφτώ και παραπέρα. Αυτή είναι και η βασική αρχή ενός επαγγελματία που δε χρησιμοποιεί τις ίδιες τεχνικές και μεθόδους σε όλα τα παιδιά – γιατί πολύ απλά ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός. Το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με τους άλλους συναδέρφους στα πλαίσια μίας εποικοδομητικής συνεργασίας. Η αμφισβήτηση αυτή θα πρέπει να έχει χαρακτήρα ενδιαφέροντος και όχι αρνητισμού. Υπενθύμιση: Να μη διστάζουμε να ρωτάμε τους άλλους όταν κάτι δεν ξέρουμε.

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ

Η αμφισβήτηση μίας πράξης/απόφασης ενός συναδέλφου μπορεί να στηρίζεται στην καλύτερη πρόθεση, αλλά το τρίτο πρόσωπο που βρίσκεται μπροστά, σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να το γνωρίζει αυτό. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που μπορεί να κάνει ένας θεραπευτής είναι να αμφισβητήσει (λεκτικά ή έμπρακτα) μία μέθοδο ή μία απόφαση ενός συναδέρφου μπροστά σε κάποιον άλλο. Αυτό το τρίτο πρόσωπο μπορεί να είναι:

• Το ίδιο το παιδί
• Ένας γονιός
• Ένας άλλος συνάδερφος

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, τα αποτελέσματα μπορεί να ποικίλουν:

• Ο συνάδερφος που αμφισβητούμε δεν είναι μπροστά ώστε να υποστηρίξει τη θέση του.
• Σίγουρα έχουμε άγνοια της κατάστασης, καθώς δεν γνωρίζουμε τους λόγους για τους οποίους ο συνάδερφος κατέληξε στη συγκεκριμένη απόφαση. Μπορεί, κάλλιστα, η αιτιολόγηση της απόφασης αυτής να μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους και να παίρναμε κι εμείς την ίδια ακριβώς απόφαση.
• Δημιουργεί τόσο στο παιδί όσο και στο γονέα μία αμφισβήτηση για τον ίδιο το συνάδερφο που έχει πάρει την απόφαση που εμείς λογοκρίνουμε.
• Δημιουργεί μία συνθήκη good cop – bad cop.
• Μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συναισθήματα σε όλους τους εμπλεκόμενους.
• Η εμπιστοσύνη του γονιού (αλλά και του παιδιού) μπορεί να χαθεί τόσο απέναντι στο συνάδερφο – όσο απέναντι και σε εμάς – όσο απέναντι και στο πλαίσιο μέσα στο οποίο συνεργαζόμαστε.

Βασική αρχή ενός επαγγελματία που σκέφτεται “out of the box”, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι η δυνατότητα της αμφισβήτησης τόσο του εαυτού του όσο και των πράξεων των συναδέλφων του – έχοντας, πάντα, ως στόχο μία εποικοδομητική συζήτηση. Η πράξη αυτή στα πλαίσια μίας συνάντησης μεταξύ συναδέρφων ή και ολόκληρης της διεπιστημονικής ομάδας, διαφέρει από την αμφισβήτηση μπροστά σε κάποιο πρόσωπο που δεν μπορεί να διαχωρίσει την λεπτή αυτή γραμμή.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αμφισβήτηση αναφέρεται ως η αμφισβήτηση που κατείχαν οι φιλόσοφοι κατά τον χρυσό αιώνα του Περικλή – και σε καμία περίπτωση δεν εμπίπτει στη σημερινή/καθημερινή της χρήση (βαμμένη με ένα αρνητικό πρόσημο).

ΟΜΑΔΑ

Μέσα στη γρήγορη καθημερινότητα και στην πληθώρα των επαγγελματικών μας υποχρεώσεων, συχνά ξεχνάμε τη σημαντικότητα των συχνών συναντήσεων της διεπιστημονικής ομάδας. Τα πολλά ραντεβού, οι διαφοροποιήσεις στο ωράριο εργασίας των επαγγελματιών καθώς και το άγχος να μην ακυρωθεί καμία συνεδρία αποτελούν δυσχερείς παράγοντες για τις συναντήσεις των θεραπευτών.

ΟΜΑΔΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ

Πολλές φορές, οι επαγγελματίες καλούνται να συνεργαστούν σε ομάδες παιδιών με κοινή στοχοθεσία ή σε ομάδες παιδιών με κάποιο απώτερο σκοπό. Η συνεργασία αυτή πρέπει να μας βρίσκει ανοιχτούς να δίνουμε χώρο στο συνάδερφο μας, ώστε να ανακαλύψουμε τη δική του «μυστική συνταγή» και να ανταλλάξουμε γνώσεις.

Παναγιώτης Μπαρμπαγιάννης

Εργοθεραπευτής

Εμψυχωτής Παιδαγωγικής Θεάτρου και Θεατρικού Παιχνιδιού