Η διαδικασία ανάπτυξης των γλωσσικών δεξιοτήτων για κάθε παιδί, αποτελεί μια φυσική εξέλιξη και ανάγκη, έτσι ώστε να επικοινωνήσει και να εξελίξει τις διαπροσωπικές του σχέσεις στο περιβάλλον του. Το παιδί γεννιέται ως ομιλητής σ ένα κόσμο ομιλητών και μαθαίνει την γλώσσα επειδή η επικοινωνία βρίσκεται στην ανθρώπινη φύση του. Έχει δηλαδή την φυσική ετοιμότητα να δέχεται και να προσέχει φθογγολογικά σημάδια, να ερμηνεύει τη σημασία τους και να τα  χρησιμοποιεί κατάλληλα στην επαφή του με τους άλλους

Μέσα σε ένα σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα το παιδί μαθαίνει τις βασικές φωνολογικές, μορφολογικές, συντακτικές και σημασιολογικές δομές χωρίς εμπρόθετες ενέργειες και διαδικασίες αλλά μέσα από το στενό του περιβάλλον και μόνο με την αυθόρμητη χρήση της γλώσσας.  (Ν. Μήτσης, 1996)

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως το κάθε παιδί αναπτύσσεται με διαφορετικό ρυθμό στους διάφορους τομείς των δεξιοτήτων(γλωσσικών, κινητικών κτλ), γι αυτό συνίσταται να αποφεύγεται η σύγκριση και η αυστηρή εφαρμογή στις ηλικιακές προσεγγίσεις.

Παρακάτω αναφέρονται τα γενικά στάδια ανάπτυξης της τυπικής γλωσσικής ανάπτυξης ανά ηλικία:

0-6 μηνών

Αντιδρά σε ήχους

Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους

Παράγει ήχους ευχαρίστησης

Χαμογελάει όταν του μιλάνε

Αναγνωρίζει φωνές

Ησυχάζει-ηρεμεί με την ανθρώπινη φωνή

Εντοπίζει ήχους γυρνόντας το κεφάλι

Κάνει χρήση των φωνημάτων /μπ, /π/, /μ/ στο βάβισμα

Μιμείται ήχους

Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να υποδείξει τι θέλει

Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει τις διαφορετικές του ανάγκες.

7-12 μηνών

Αντιλαμβάνεται το «όχι» και το «ναι»

Ανταποκρίνεται σε απλά αιτήματα

Ανταποκρίνεται στο όνομά του

Ακούει και μιμέιται περισσότερους ήχους

Αντιλαμβάνεται λέξεις για απλά αντικέιμενα(παπούτσι, χυμός, μπάλα)

Στο βάβισμα χρησιμοποιεί επιμηκύνσεις και σύντομες ομάδες ήχων

Όταν βαβίζει χρησιμοποιεί μοτίβα μουσικού κυματισμού (επιτονισμού) της φωνής

Ακούει όταν του μιλάνε

Μιμείται ήχους από τους ενήλικες

Χρησιμοποιεί περισσότερο ήχους ομιλίας από το κλάμα

Χρησιμοποιεί εκούσια το λόγο για πρώτη φορά

Χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά ουσιαστικά

Αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα σε ασυνάρτητη ομιλία

Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις

 13-18 μηνών

Χρησιμοποιεί ηχολαλία και μοτίβα επιτονισμού όπως οι ενήλικες

Παράγει συνήθως ακατάληπτη ομιλία

Παραλείπει κάποια αρχικάκαι σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα

Ακολουθεί απλές εντολές

Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 3-20 ή περισσότερες λέξεις

Παράγει φράση 2 λέξεων

Συνδυάζει φώνηση και χειρονομία

19-24 μηνών

Χρησιμοποιεί λέξεις περισσότερο από νεολογισμούς

Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50-100 λέξεις

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή παραπάνω λέξεις

Ξεκινά να συνδυάζει ουσιαστικά με ρήματα

Ξεκινά να χρησιμοποιεί αντωνυμίες(εγω, εσύ)

Έχει ασταθή έλεγχο φωνής

Χρησιμοποιεί καλύτερο τον επιτονισμό σε ερωτήσεις

Ο λόγος γίνεται κατά 25 με 50 % κατανοητός σε ξένους

Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό»

Ακούει ιστορίες με ευχαρίστηση

Αναγνωρίσει 5 μέρη του σώματος

Κατονομάζει οικεία αντικείμενα

2-3 ετών

Η ομιλία του γίνεται καταληπτή κατα 50 -70%

Κατανοεί το «ένα» και το «όλα»

Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα

Ζητάει τα αντικείμενα με το όνομά τους

Δείχνει εικόνες σε βιβλίο όταν τις ονοματίζουν

Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις με ναι/όχι

Ευχαριστιέται να ακούει ιστορίες, τραγούδια, και ομοιοκαταληξίες

Δημιουργεί ερωτήσεις 1-2 λέξεις

Δημιουργεί φράσεις 3-4 λέξεων

Χρησιμοποιεί κάποια αρθρα, προθέσεις, απλούε πληθυντικούς, ρήματα, γραμματικά φαινόμενα

Χρησιμοποιεί αφηρημένες λέξεις

Καταλαβαίνει το γιατί, ποιος, ποιου, και πόσα είναι

Συνεχίζει να ηχολαλεί όταν δυσκολεύεται στην ομιλία

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500-900 λέξεις

Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο50-250 λέξεις

Κάνει πολλά γραμματικά λάθη

Κάνει συχνές επαναλήψεις –ειδικά με όταν οι προτάσεις ξεκινούν με το «εγώ» και σε αρχικές συλλαβές

Μιλά με δυνατή φωνή

Χρησιμοποιεί σωστά τα φωνήεντα

Χρησιμοποιεί με συνέπεια τα αρχικά σύμφωνα

Παραλείπει και αντικαθιστα συχνά τα σύμφωνα

Χρησιμοποεί περίπου 27 φωνήματα

Χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα «είναι»

3-4 ετών

Αντιλαμβάνεται τις λειτουργίες των αντικειμένων

Αντιλαμβάνεται τις αντιθέσεις(μεγάλο-μικρό, σταμάτα-ξεκίνα, πάνω-κάτω)

Αντιλαμβάνεται διπλές και τριπλές εντολές

Ρωτά και απάντά σε απλές ερωτήσεις

Ζητάει λεπτομέρεις στις απαντήσεις

Παράγει απλές ρηματικές αναλογίες

Εκφράζει συναισθήματ

Χρησιμοποιεί μέχρι 6 λέξεις σε δική του πρόταση

Επαναλαμβάνει προτάσεις6-13 λέξεις

Επηρεάζει τους ενήλικες και τους περιεργάζεται

Μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί ηχολαλία

Χρησιμοποιεί πιο συχνά ρήματα και ουσιαστκά στη πρόταση

Έχει επίγνωση του παραλθόντος και του μέλλοντος

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 1.200-2000 λέξεις και εκφραστικό λεξιλόγιο 800-1.500 λέξεις

Επαναλαμβάνεται, έχει μπλοκαρίσματα, ακανόνιστη ανανοή και γκριμάτσες προσώπου κατά τη δάρκεια της ομιλίας

Χρησιμοποιεί το 50% των συμφώνων και των συμπλεγμάτων

Βελτιώνονται τα γραμματικά λάθη πατόλο πουπαραμένουν κάποα λάθη

Ο λόγος του γίνεται καταληπτός κατα 80%

Τοποθετεί 2 γεγονότα σε χρονολογική σειρά

Χρησιμοποιεί κατάλληλα τα ρήματα είναι και είμαι σε μία πρόταση

Εμπλέκεται σε μεγαλύτερες συζητήσεις

Χρησιμοποιεί ανώμαλο πληθυντικό, μέλλοντα , κτητικές αντωνυμίες και ρήματα απλού αορίστου

4-5 ετών

Αντιλαμβάνεται αλληλουχία αριθμών πάνω από 3και μετρά μέχρι το 10

Αντιλαμβάνεται έννοιες χώρου

Αναγνωρίζει χρώματα

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2.800 και περισσότερων λέξεων και εκφραστικό λεξιλόγιο 900-2000 λέξεων

Παρακολουθεί μικρές και απλές ιστορίες

Κάνει ερωτήσεις για τη λειτουργία των πραγμάτων και για τη σημασία λέξεων

Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις

Κάνει προτάσεις από 4-8 λέξεις

Μειώνει τις επαναλήψεις στο λόγο του

Παράγει σύμγωνα με 90% ακρίβεια

Παραλείπει συχνά σύγμωνα σε μεσαία θέση

Μιλά για τις εμπειρίες του

Αναμεταδίδει ιστορίες

Χρησιμοποιεί ανώμαλο πληθυντικό,μέλλοντα,απλό αόριστο, αντωνυμίες και σωστή κλιση ρημάτων

5-6 ετών

Ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα

Ακολουθεί οδηγίες που του δίνονται σε ομάδα

Εκτελεί τριπλές εντολές

Κάνει ερωτήσεις με το «πως» και το «πόσο»

Απαντά λεκτικά στο «γεια, τι κάνεις»

Χρησιμοποιεί κατάλληλα μέννοντα και αόριστο

Χρησιμοποιεί συνδέσεις

Ονομάζει αντίθετα

Ονομάζει τις μέρες τις εμβομάδας και μετρά μέχρι το 30

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου13000 λέξεις

Ανταλάσσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις

Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες

Τραγουδάολόκληρα τραγούδια

Επικοινωνεί με ενήλικες και άλλα παιδιά με ευκολία

Κάνει καλύτερη χρήση της γραμματικής

6-7 ετών

Ονομάζει κάποια γράμματα, αριθμούς και νομίσματα

Βάζει σε σειρά νούμερα

Αντιλαμβάνεται το αριστερά και δεξιά

Χρησιμοποιεί σύνθετες περιγραφές

Εμπλέκεται σε συζητήσεις

Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 20.000 λέξεις

Αντιλαμβάνεται τις περισσότερες ενδείξεις της ώρας

Γνωρίζει το αλφάβητο

Μετρά μέχρι το 100

Χρησιμοποιεί κατάλληλα μορφολογικά μορφήματα

Χρησιμοποιεί παθητική φωνή

Βιβλιογραφία:

Καμπανάρου, Μ. (2007). Διαγνωστικά θέματα λογοθεραπείας. Αθήνα. Έλλην

Από σημειώσεις Επιμέλειας Διονύση Χρ. Ταφιάδη (σε συνεργασία με το 4ο εξάμηνο τμήματος Λογοθεραπείας). Ιωάννινα.(2008).

Πηγή: psychagogein.gr