Ως εκ τούτου, όταν λέμε ότι ένα παιδί δεν έχει κίνητρο για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, αυτό που εννοούμε είναι ότι η εν λόγω δραστηριότητα, τη δεδομένη στιγμή, με τον τρόπο που παρουσιάζεται, δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του.
Ακούμε συχνά τους γονείς να παραπονιούνται πως το παιδί τους είναι αδιάφορο ή τεμπελιάζει για το σχολείο και τα μαθήματα. Όταν όμως τα παιδιά δείχνουν απάθεια δεν σημαίνει πως έχουν χάσει το κίνητρό τους για μάθηση – το πιθανότερο είναι πως ο τρόπος εκμάθησης του υλικού είναι αυτός που δεν τους ικανοποιεί. Επομένως, η απάθεια δεν είναι το πρόβλημα. Είναι το σύμπτωμα του προβλήματος το οποίο πηγάζει από τη μη συσχέτιση του υλικού με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να παρακινήσεις τα παιδιά να κάνουν κάτι το οποίο θεωρούν μάταιο.
Αντί να ρωτάμε επομένως πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά να είναι σύμφωνα με τις προσδοκίες μας ολοκληρώνοντας τις εργασίες ή τα καθήκοντα που τους θέτουμε, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε να τους παρέχουμε αυτά που χρειάζονται ώστε να θέλουν να μάθουν. Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως η ουσιαστική μάθηση περιλαμβάνει τόσο τη σκέψη όσο και το συναίσθημα και δεν περιορίζεται στην απόλυτη γνωστική δραστηριότητα του εγκεφάλου.
Τι είναι αυτό που κάνει τα παιδιά να επενδύουν χρόνο και προσπάθεια σε κάποια πράγματα και σε άλλα όχι;
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, υπάρχουν τρεις παράγοντες που επηρεάζουν τα κίνητρα. Το πρώτο είναι η προσδοκία της επιτυχίας. Για να καταφέρουν τα παιδιά να αναπτύξουν την προσδοκία πως μπορούν να πετύχουν σε κάτι, πρέπει να βιώσουν έναν βαθμό πρόκλησης (όχι πολύ υψηλό ούτε πολύ χαμηλό), έτσι ώστε να είναι σίγουρα πως μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.
Ενώ κάποιος βαθμός πρόκλησης είναι απαραίτητος για να διεγείρει τη μάθηση, τα παιδιά που βιώνουν λιγότερη πίεση στο να ανταπεξέλθουν, απολαμβάνουν περισσότερο την ολοκλήρωση των καθηκόντων τους. Όταν τα παιδιά πιστεύουν ότι αυτό που κάνουν είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο, μπορεί να βιώσουν άγχος και φόβο για την αποτυχία, να έχουν ανησυχητικές σκέψεις και σωματικά συμπτώματα. Όλα αυτά, θα μειώσουν τα κίνητρά τους για να επενδύσουν ενέργεια σε αυτό που πρέπει να κάνουν, θα θέσουν σε κίνδυνο τη μάθηση και θα ενισχύσουν συμπεριφορές όπως την αναβλητικότητα και την αποφυγή. Για να κινητοποιηθούν τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ικανά και πως μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις.
Η προσδοκία της επιτυχίας όμως από μόνη της δεν είναι αρκετή για να ασχοληθούν και να συμμετέχουν τα παιδιά σε μια δραστηριότητα. Τα αναμενόμενα οφέλη από την επιτυχία, είναι εξίσου αναγκαία. Όταν τα παιδιά προβλέπουν ότι η επιτυχία θα τους ωφελήσει στην κάλυψη των προσωπικών τους αναγκών, τότε θα δώσουν ιδιαίτερη αξία στο να επιτύχουν.
