Ένα μεγάλο ποσοστό (65% περίπου) των παιδιών με ΔΕΠΥ εμφανίζουν επίσης μια ή περισσότερες συνυπάρχουσες διαταραχές. Γίνεται αντιληπτό πως η συννοσηρότητα για τη ΔΕΠΥ της παιδικής ηλικίας είναι σχεδόν ο κανόνας. Οι συνυπάρχουσες διαταραχές συχνά συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή.

Μια κατηγορία τέτοιων διαταραχών είναι οι Συναισθηματικές Διαταραχές οι οποίες είναι πολύ συχνές στα άτομα με ΔΕΠΥ. Τα συναισθήματα των παιδιών με ΔΕΠΥ, όπως θυμός, άγχος, απογοήτευση, κόπωση, θλίψη, κτλ, είναι πιο συχνά και μεγαλύτερης έντασης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Ακόμη, διαρκούν περισσότερο κι επηρεάζουν το σύνολο της ζωής του παιδιού και κατ’ επέκταση και της οικογένειάς του.

Tο ένα τέταρτο των παιδιών με ΔΕΠΥ θα παρουσιάσουν μια αγχώδη διαταραχή. Ομοίως το ένα τέταρτο των παιδιών με διαταραχές άγχους εκδηλώνουν και συμπτώματα της ΔΕΠΥ.  Η παραπάνω διαπίστωση αφορά όλα τα είδη διαταραχών άγχους, όπως τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, τη διαταραχή πανικού, το άγχος αποχωρισμού, την κοινωνική αγχώδη διαταραχή κ.ά.

Οι αγχώδεις διαταραχές εντοπίζονται πιο δύσκολα στα παιδιά με ΔΕΠΥ, μιας και τα συμπτώματα της διαταραχής υπερκαλύπτουν αυτά της διαταραχής άγχους που συνήθως εσωτερικεύονται. Μόνο όταν το παιδί εκφράσει εξωτερικά το άγχος του με ακραίες συμπεριφορές, όπως σχολική άρνηση, απώλεια βάρους, διαταραχές ύπνου, δύσπνοια κτλ, τυγχάνει της προσοχής των γονέων και των εκπαιδευτικών. Δεν είναι λίγες και οι φορές που πολλά από τα συμπτώματα της διαταραχής άγχους παρερμηνεύονται ως συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ και αγχώδη διαταραχή τείνουν να διαφέρουν από τα παιδιά μόνο με ΔΕΠΥ.  Η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα μπορεί να αναστέλλονται από το άγχος. Η διασπαστική τους συμπεριφορά μπορεί να είναι πιο έντονη εξαιτίας του άγχους που ενισχύει την αδυναμία τους να συγκεντρωθούν. Παρουσιάζουν πολύ συχνά κρίσης πανικού, δύσπνοια, ναυτία και διαταραχές ύπνου.  Δείχνουν οξύθυμα, κουρασμένα ή ιδιαιτέρως αγχωμένα.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί πως ακόμα και αν δεν υπάρχει κάποια συναισθηματική διαταραχή, τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Αναπτύσσουν πιο αργά δεξιότητες ελέγχου των συναισθημάτων τους. Συνήθως η άμεση συγκίνηση της στιγμής επηρεάζει όλες τις σκέψεις τους. Είναι σημαντικό, λοιπόν, σε ένα πρόγραμμα Παρέμβασης και Υποστήριξης για τη ΔΕΠΥ να υπάρχουν δομημένες ασκήσεις αναγνώρισης και διαχείρισης συναισθημάτων.

Φώτης Παπαναστασίου

Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας