Οφείλει δηλαδή να προάγει την ισότητα μεταξύ των παιδιών, και να προσφέρει καθολικά το δικαίωμα τους στην εκπαίδευση. Αν και είναι γεγονός, ότι τα χαρακτηριστικά αυτά, εν πολλοίς, διαφυλάσσονται από τα ελληνικά δημόσια σχολεία, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για την εμπέδωση ενός κλίματος «ανοικτότητας» των σχολικών μονάδων, οι οποίες συνήθως λειτουργούν εντός πολύ συγκεκριμένων ωρολογίων προγραμμάτων και πέραν τούτων ουδέν.
Λίγα είναι τα δημόσια σχολεία σήμερα, που «ανοίγονται» στις τοπικές κοινωνίες, οργανώνουν δράσεις, και ταυτόχρονα αποτελούν νησίδες πολιτισμού, χωρίς να περιορίζονται στο απαρχαιωμένο μαθησιακό πλαίσιο που ορίζει το Υπουργείο. Ένα από αυτά είναι το 3ο δημοτικό σχολείο Υμηττού.
Είχα ακούσει πολλά γι’ αυτό το σχολείο: για τις υπέροχες χρωματιστές ζωγραφιές στους τοίχους του, το προαύλιο με την καταπληκτική θέα στην Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, τον λαχανόκηπο που φύτεψαν τα παιδιά μαζί με τους δασκάλους, αλλά κυρίως για το αμείωτο ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών να δημιουργήσουν ένα πραγματικά «ανοιχτό σχολείο»· ανοιχτό στην κοινωνία, την διαφορετικότητα, την διδακτική μέθοδο, την εξέλιξη.
Διαπίστωσα, λοιπόν, αυτή την πολυπόθητη «ανοικτότητα», όταν λίγο πριν το Πάσχα η Γεωργία Παπατσώρη, Διευθύντρια του σχολείου και η εκπαιδευτικός Κλεοπάτρα Στάικου μου ζήτησαν να μιλήσω στα παιδιά της Ε΄ και Στ΄τάξης για το προσφυγικό και τον πόλεμο στην Συρία. Εκείνο το πρωί βρέθηκα μπροστά σε μια έκπληξη. Ήταν τέτοια η εξοικείωση των παιδιών με την διαδικασία -ότι δηλαδή ένας άνθρωπος που έβλεπαν για πρώτη φορά, και ο οποίος δεν έχει σχέση με το σχολείο τους ήρθε να τους μιλήσει για ένα σημαντικό θέμα μεν, πλην όμως εκτός σχολικού προγράμματος- που πράγματι με εντυπωσίασε. Και έτσι ζήτησα από την Γεωργία και την Κλεοπάτρα να μου πουν λίγα λόγια γι’αυτό που έχουν πετύχει μαζί με τους υπόλοιπους δασκάλους και τους γονείς:
«Αν έχουμε καταφέρει κάτι είναι αυτό, ένα σχολείο δημιουργικό και ανοιχτό προς όλους, που να επικοινωνεί με την κοινωνία και να συνεργάζεται αρμονικά με τους γονείς αφού ο στόχος είναι κοινός, η βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών μας. Σκεπτόμενη τα παιδικά μου χρόνια διαπίστωσα ότι δεν έχω αναμνήσεις από το σχολείο, δε θυμάμαι τίποτα ούτε εκδηλώσεις ούτε δράσεις, τίποτα. Θυμάμαι βέβαια με κόμπο στο στομάχι τις ατελείωτες ώρες που ήμουν καθηλωμένη στην καρέκλα για να μάθω Γλώσσα και μαθηματικά, θυμάμαι το άγχος για τα διαγωνίσματα και έναν μόνο δάσκαλο που ήταν διαφορετικός αφού έπαιζε κιθάρα μέσα στην τάξη. Έτσι θελήσαμε να «φτιάξουμε» ωραίες στιγμές για τους μαθητές μας, ωραίες αναμνήσεις. Θέλουμε να μην βλέπουν το σχολείο σαν μια βαρετή υποχρέωση, θέλουμε να έρχονται με χαρά και όρεξη για να συμμετέχουν σε δράσεις, να μαθαίνουν βιωματικά να αναπτύσσουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Κατάλαβα ότι είναι σημαντικό να μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους και γι΄αυτό αναλάβαμε πρωτοβουλίες για να φτιάξουμε ένα σχολείο όπως το ονειρευόμαστε. Αν ρωτήσεις τα παιδιά τώρα τι θυμούνται, θα σου μιλήσουν για βραδιές με αστέρια στην αυλή του σχολείου, για χορούς και γιορτές με καλικάντζαρους, για βιβλία και συγγραφείς, για αποκριάτικα γλέντια και άλλα πολλά. Όλα θα πουν ότι έχουν ωραίες στιγμές, στιγμές χαραγμένες στη ψυχούλα τους γιατί συμμετείχαν ενεργά σ΄αυτές», μου λέει η Γεωργία.
Τα τελευταία δύο χρόνια, το σχολείο τους έχει φιλοξενήσει πλήθος εκδηλώσεων, ενώ έχει οργανώσει και πολλές κοινωνικές δράσεις, «Ημέρες φιλαναγνωσίας», «Εβδομάδα με τους συγγραφείς», «Παζάρι Βιβλίου», μουσική παράσταση από την Καμεράτα και την μπάντα της Πυροσβεστικής, γνωριμία με σπουδαίους Έλληνες ολυμπιονίκες, πολλές εκπ/κές εκδρομές και επισκέψεις, ημέρες εθελοντισμού και προσφοράς.
Και όπως σημειώνει η Κλεοπάτρα:
«Για την επιτυχία των δράσεων, όταν καλείς κάποιον συγγραφέα για παράδειγμα, ή κάποιον να τους παίξει μουσική, θα πρέπει να μπορούν τα παιδιά να τον δεχτούν και να νιώθουν άνετα. Στο συγκεκριμένο σχολείο τα παιδιά εκπαιδεύτηκαν μέσα από μια ποικιλία δράσεων να είναι έτοιμα να δεχτούν και άλλους ανθρώπους εκτός από τους δασκάλους τους. Για παράδειγμα, τους λέμε θα έρθει η καμεράτα να σας παίξει μουσική, αυτή την μια ώρα που θα έρθει η καμεράτα και θα παίξει μουσική, τα παιδιά έχουν μάθει να βλέπουν, να ακούνε, να σέβονται αυτό που έχουν μπροστά τους. Είναι πλέον σωστοί θεατές. Πάντα παίρνουμε συγχαρητήρια για τη συμπεριφορά τους από τους επισκέπτες μας.»
Η δράση για τους πρόσφυγες και το ΚΕΘΕΑ
Ξεχωριστή στιγμή που θυμόμαστε ήταν η δράση για να στηρίξουμε τους πρόσφυγες: «Πέρσι που ήταν έντονο το πρόβλημα, αποφασίσαμε να στείλουμε ένα μήνυμα στους γονείς, με αφορμή τον μικρό Αϊλάν που πνίγηκε στις ακτές της Τουρκίας. Και ανταποκρίθηκαν όλοι. Έφεραν πράγματα στο σχολείο, ρούχα, τρόφιμα και οτι μας είχε πει ο Ερυθρός Σταυρός ότι ήταν απαραίτητο και τα συγκεντρώσαμε.Τη δουλειά όμως την έκαναν οι μαθητές της Ε΄ και της Στ΄ που α συμμετείχαν ενεργά σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας.
Οι μαθητές της ΣΤ' Τάξης ενθουσιάστηκαν και με το πρόγραμμα πρόληψης που πραγματοποιήθηκε από το ΚΕΘΕΑ μέσα στην τάξη και που είχε στόχο να γνωρίσουν τα παιδιά τους παράγοντες κινδύνου από τη χρήση ουσιών.»
Ποια είναι όμως η στήριξη από το Υπουργείο σε όλα αυτά και πώς το δημόσιο σχολείο μπορεί να βελτιωθεί σήμερα;
«Ενώ το υπουργείο έχει διάφορα προγράμματα δράσεων, ουσιαστικά σε αφήνει μόνο σου. Πρέπει να βάλεις το μεράκι σου ως δάσκαλος και να τα υλοποιήσεις» εξηγεί η Γςωργία. «Δεν θέλουμε το δημόσιο σχολείο να είναι μίζερο. Θέλουμε να δίνει χαρά , να γίνονται πράγματα και να σεβόμαστε το παιδί και τις ανάγκες του. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολύ κολλημένο στα γνωστικά αντικείμενα. Ασχολούμαστε πολλές ώρες με τα μαθηματικά, τη γλώσσα,την ιστορία και μόλις τελειώνει το σχολείο δεν θυμόμαστε τίποτα. Τα σημερινά παιδιά είναι συνεχώς μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή, και παίζουν τρομακτικά παιχνίδια με τέρατα, αποκεφαλισμούς και μάχες αλλά μόλις δουν μια μέλισσα στην αυλή αρχίζουν και τρέχουν, λες και έχουν δει εξωγήινο. Δεν έχουν καμιά επαφή με την φύση, ζουν σε εικονικούς κόσμους και βαριούνται τον πραγματικό. Στον κήπο μας αφήνουμε τα παιδιά να πιάσουν το χώμα, να εξοικειωθούν με τα ζωύφια, να δουν τις ντομάτες και τις πιπεριές να μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα.Και στο τέλος θα το γιορτάσουμε μα μια Salad day που θα φάμε τα λαχανικά μας στην αυλή του σχολείου όλοι μαζί. Τι νόημα έχει να μαθαίνεις το μήκος και το πλάτος ενός ποταμού, όταν δεν έχεις δει ένα ρυάκι στην ζωή σου; Ρίχνουμε το βάρος, λοιπό ν όχι μόνο στην γνωστική ανάπτυξη αλλά και σε άλλες δεξιότητες που θα είναι χρήσιμες για τη ζωή του. Χρειάζεται αλλαγή το εκπαιδευτικό μας σύστημα, να καλλιεργεί την κριτική σκέψη των μαθητών , τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. »
Και η σύγκριση με τα ιδιωτικά;
Η Κλεοπάτρα εκτιμά, ότι τα δημόσια σχολεία δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα τα ιδιωτικά. «Το άγχος, η βαθμοθηρία και όλο αυτό το πλαίσιο που καλλιεργείται στο ιδιωτικό σχολείο είναι κάποιες φορές υπερβολικό.»
Η Γεωργία, η οποία έχει δουλέψει αρκετά χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση έχει παρόμοια άποψη:
«Αυτό που έχεις να ζηλέψεις από τα ιδιωτικά είναι η υλικοτεχνική υποδομή και το ότι λειτουργούν κάτω από ένα πολύ συγκεκριμένο, ελεγχόμενο και οργανωμένο πλαίσιο. Ένιωσα όμως περισσότερο δασκάλα όταν άρχισα να δουλεύω στο δημόσιο. Το ιδιωτικό σε περιορίζει σαν δάσκαλο. Πρέπει να ακολουθείς συγκεκριμένο πρόγραμμα. Στο δημόσιο έχεις ελευθερία να κάνεις περισσότερα πράγματα, αν όμως θέλεις….
Από την άλλη στο δημόσιο σχολείο παλεύουμε πολλές φορές για το αυτονόητο. Για παράδειγμα παλέψαμε για να έχουμε ίντερνετ στις αίθουσες. Καταφέραμε και βάλαμε σε δυο με χρηματοδότηση του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων αλλά δεν έχουμε σε όλες.
Κλεοπάτρα: Τώρα έχουμε 3 λάπτοπ για τις αίθουσες, 3 προτζέκτορες και τρία διαδραστικά συστήματα με δική μας χρηματοδότηση και την βοήθεια του συλλόγου Γονέων αλλά και και του Δήμου. Ένας από τους στόχους μας είναι να εισάγουμε τις Νέες Τεχνολογίες μέσα στην τάξη. Βέβαια μπορεί να έχω έναν διαδραστικό πίνακα αλλά να μην γνωρίζω να το χρησιμοποιώ.Δεν σημαίνει κάτι να υπάρχει εξοπλισμός στα σχολεία. Πρέπει και οι δάσκαλοι να τον χρησιμοποιούν αλλά χρειάζεται επιμόρφωση.»
Όση ώρα γίνεται η συνέντευξη στριφογυρίζει στο μυαλό μου η τελευταία ερώτηση που έχω σημειώσει. Ποια θα ήταν η αντίδρασή τους αν το Υπουργείο έκρινε ότι το σχολείο πρέπει από την επόμενη χρονιά να υποδεχτεί προσφυγόπουλα;
Και οι δύο συμφωνούν. Αν προετοιμαστεί κατάλληλα το έδαφος δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα
«Πιστεύω θα λειτουργούσε μια χαρά στο δικό μας σχολείο. Μπορεί να υπήρχαν κάποια προβλήματα στην αρχή ως προς το γεγονός ότι θα προέκυπταν καινούρια δεδομένα. Αλλά επειδή ακριβώς τα παιδιά στο σχολείο μας εκπαιδεύονται πολύ εύκολα σε κάθε τι καινούριο, πιστεύω ότι μετά από ένα εύλογο διάστημα θα είχαν προσαρμοστεί μια χαρά. Τα παιδιά δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να δεχτούν προσφυγόπουλα.» μου λέει η Κλεοπάτρα.
Και συμπληρώνει η Γεωργία: « Δεν μπορώ να καταλάβω πώς κάποιοι πιστεύουν ότι κάποια παιδιά αξίζουν περισσότερο από άλλα. Όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από τη καταγωγή τους ή τη θρησκεία τους έχουν ίσα δικαιώματα και εμείς ως γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουμε να τα διασφαλίζουμε με όποιο τρόπο μπορούμε. Πρέπει τα παιδιά να είναι προετοιμασμένα. Τα παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται στο διαφορετικό. Το διαφορετικό μπορεί να είναι ένας πρόσφυγας αλλά μπορεί να είναι και ένα ελληνόπουλο που έχει μια αναπηρία. Η ελληνική κοινωνία κλείνει τα μάτια και κάνει σαν να μην υπάρχουν διαφορετικοί. Λες και όλοι είμαστε ίδιοι. Δεν είναι έτσι. Εμείς ως δάσκαλοι γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε την διαφορετικότητα των παιδιών. Τα παιδιά δεν είναι όλα τα ίδια. Τα σεβόμαστε μέσα από αυτή την διαφορετικότητα τους. Έτσι θα μάθουν και αυτά να δέχονται το διαφορετικό είτε αυτό είναι η θρησκεία, είτε η φυσική κατάσταση, είτε η καταγωγή και η θρησκεία. Τα παιδιά συνήθως δεν έχουν πρόβλημα προσαρμόζονται και μαθαίνουν εύκολα. Τα προβλήματα πολλές φορές ξεκινούν από την οικογένεια. Αυτή καθορίζει τελικά την πορεία των παιδιών Αυτή έχει τη μεγαλύτερη επιρροή και τα καθορίζει. Εμείς απλά ανοίγουμε δρόμους…»
