Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το 7% - 10% των παιδιών ηλικίας δυο ετών, μπορεί να παρουσιάζει μια ειδική γλωσσική διαταραχή, ένα ποσοστό, το οποίο όμως μειώνεται ραγδαία στην ηλικία των 3 – 4 ετών, εάν τα παιδιά λάβουν έγκαιρη παρέμβαση από ειδικό. Τα παιδιά με διάγνωση της Ε.Γ.Δ. παρουσιάζουν καθυστερημένη γλωσσική έναρξη, η οποία μάλιστα, δεν παρουσιάζει επιτάχυνση μέχρι και το 3ο έτος ηλικίας, δηλαδή ο ρυθμός γλωσσικής ανάπτυξης είναι πιο αργός, σε σύγκριση με τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά, να καταλήγουν με μεγάλη πιθανότητα, να παρουσιάζουν σημαντική γλωσσική υστέρηση σε όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και περιορισμένες γλωσσικές ικανότητες κατά την ενηλικίωση.
Ένα παιδί με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή μπορεί:
- να παράγει τις πρώτες του λέξεις πριν από την ηλικία των 2 ετών ή να έχει ένα λεξιλόγιο 50 λέξεων στην ηλικία των 3 ετών.
- να παράγει λανθασμένα κάποιες λέξεις π.χ /θάκα/ αντί για /σάκα/, /γιάσος/ αντί για /δάσος/.
- να χρησιμοποιεί λανθασμένα λέξεις με παρόμοια σημασία π.χ. «το κοντό σπίτι» αντί για «το μικρό σπίτι».
- να μην κατανοεί μια πρόταση όπου μια από τις λέξεις που εμπεριέχεται σε αυτήν, να φέρει περισσότερες από μια σημασία π.χ. «Η Νίκη μένει στην Αθήνα», όπου ενδεχομένως το παιδί να αντιλαμβάνεται τη λέξη «Νίκη» ως «νίκη σε αγώνα – κερδίζω», με αποτέλεσμα να μην κατανοεί το περιεχόμενο της πρότασης.
- όταν του πείτε «Σου βγάζω το καπέλο» να σας απαντήσει «Μα δεν φοράτε καπέλο» διότι δεν κατανοεί την μεταφορά.
- γίνεται λανθασμένη χρήση καταλήξεων π.χ. «αύριο τρώω δυο σουβλάκι».
- να μπερδεύει διάφορους ήχους π.χ. /θ/ -/φ/ με αποτέλεσμα αντί για τη λέξη /θήκη/ να ακούσει τη λέξη /φύκι/.
Γλωσσολογικά χαρακτηριστικά (έκφραση/κατανόηση)
Φωνολογικό επίπεδο: τα παιδιά καθυστερούν στην κατάκτηση ορισμένων φωνημάτων, παρουσιάζοντας λανθασμένη αρθρωτική τοποθεσία κατά την εκφορά αυτών, παραλείψεις, αντικαταστάσεις κ.α. Αυτό έχει σαν συνέπεια, η ομιλία του παιδιού να χαρακτηρίζεται πολλές φορές ως ακατάληπτη και δεν είναι κατανοητή από τον συνομιλητή του.
Σημασιολογικό επίπεδο: το εκφραστικό και αντιληπτικό λεξιλόγιο του παιδιού μπορεί να υστερεί σε βασικές έννοιες όπως είναι τα χρώματα, τα ζώα κ.α. Το παιδί με Ε.Γ.Δ. μπορεί επίσης να μπερδεύει λέξεις με παρόμοια σημασία ή να μην γνωρίζει τις διαφορετικές σημασίες που μπορεί να έχει μια λέξη ή μπορεί να δυσκολεύεται στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών, μεταφορών και παρομοιώσεων.
Συντακτικό – μορφολογικό επίπεδο: το παιδί παράγει προτάσεις με την απλή δομή Υ-Ρ-Α καθώς και μικρές, στερεότυπες φράσεις. Πολλές φορές παραλείπονται άρθρα, σύνδεσμοι, προθέσεις και προσδιορισμοί, δεν παράγει/κατανοεί την παθητική φωνή, χωροχρονικές έννοιες και μπορεί να γίνεται λανθασμένη χρήση καταλήξεων τόσο κατά την παραγωγή ουσιαστικών όσο και ρημάτων.
Πραγματολογικό Επίπεδο: τα παιδιά αυτά μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν το θέμα της συζήτησης, να συμμετάσχουν ενεργά σε μια συζήτηση, να κατανοήσουν το νόημα μιας συζήτησης με πολλά συμφραζόμενα, να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, να διηγούνται γεγονότα σε σωστή σειρά και γενικά παρουσιάζουν μια εικόνα κοινωνικής ανωριμότητας.
Μη Γλωσσικά Χαρακτηριστικά
Ακουστική μνήμη: το παιδί λόγω γνωστικών δυσκολιών μπορεί να δυσκολεύεται να συγκρατήσει καινούργιες πληροφορίες – λέξεις ή ακόμα και την σημασία αυτών.
Ακουστική διάκριση φωνημάτων: το παιδί μπορεί να μπερδεύει φωνήματα – ήχους που έχουν παρόμοια αρθρωτική τοποθεσία.
Οπτική μνήμη και οπτική διάκριση: μπορεί να παρατηρείται δυσκολία στη απομνημόνευση μιας καινούργιας εικόνας ή ακόμα και δυσκολία στην εύρεση διαφορών μεταξύ δυο εικόνων που διαφοροποιούνται σε ελάχιστα στοιχεία.
Στοιχεία Διάσπασης προσοχής και συγκέντρωσης: το παιδί λόγω αδυναμίας κατανόησης μιας αφήγησης, μπορεί να στρέψει την προσοχή του σε κάτι άλλο, μπορεί να απομονώσει μια λέξη και να προσπαθήσει να βγάλει δικό του νόημα από μια συζήτηση που εξελίσσεται γύρω του, οπότε δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις στους άλλους, δυσκολεύεται πολύ να συσχετίσει γεγονότα και αντικείμενα και να τα εκφράσει με τη σωστή κατά περίπτωση λέξη. Δηλαδή, δυσκολεύεται να συσχετίσει στο μυαλό του την «εικόνα» ενός καναπέ με την ανάλογη λέξη «καναπές», όπως και να αναγνωρίσει τα χρώματα που του υποδεικνύονται σε μια σειρά χρωμάτων κ.α.
Ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα: τα παιδιά με Ε.Γ.Δ. πολλές φορές βιώνουν το αίσθημα της ματαίωσης από τους γονείς, τους φίλους και πολλές φορές αμφισβήτηση από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά να είναι μοναχικά ή να παρουσιάζουν προκλητική συμπεριφορά ή μπορεί ακόμα και να πάσχουν από άγχος ή κατάθλιψη.
Καθώς το παιδί με Ε.Γ.Δ. μεγαλώνει, τα προβλήματα μεταφέρονται και στο σχολικό περιβάλλον. Συγκεκριμένα:
- Δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι ένα σύμφωνο και ένα φωνήεν δημιουργούν μια συλλαβή. Έτσι μπορεί να αργήσουν να μάθουν να διαβάζουν ή να διαβάζουν για πάρα πολύ καιρό συλλαβιστά.
- Έχουν πολλές άγνωστες λέξεις.
- Δεν συγκρατούν εύκολα καινούργιες λέξεις, ορισμούς – ορολογίες καθώς και την σημασία τους.
- Στο γραπτό λόγο παρατηρούνται ορθογραφικά λάθη, γραμματικά λάθη, ασύνδετες προτάσεις και προτάσεις χωρίς νόημα.
Εύλογα, όπως προκύπτει από όσα έχουν ήδη προαναφερθεί, τα παιδιά με Ε.Γ.Δ. συχνά κινδυνεύουν για μειωμένη απόδοση σε άλλους τομείς της ζωής τους, λόγω της δυσκολίας τους, στο να μη χρησιμοποιούν με ευχέρεια την γλώσσα. Η Ε.Γ.Δ. μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και μειωμένη σχολική απόδοση. Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν την σημαντικότητα της έγκαιρης παρέμβασης καθώς και της δημιουργίας ενός εξατομικευμένου προγράμματος θεραπείας για κάθε παιδί ξεχωριστά από έναν ειδικό λογοθεραπευτή.
