Έτσι λοιπόν, «αγάπη στους μαθητές του, γνώση του αντικειμένου του, μεράκι και όρεξη για δουλειά, υπομονή» είναι τα βασικά προσόντα που πρέπει να έχει ο εκπαιδευτικός σύμφωνα με τους Έλληνες μαθητές οι οποίοι δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην προσωπικότητα του εκπαιδευτικού, ώστε να τους βοηθήσει να αγαπήσουν το σχολείο. Στα χέρια ενός αδιάφορου, μέτριου δασκάλου ακόμη και η καλύτερη μέθοδος και το καλύτερο σχολικό βιβλίο θα φαίνεται αδιάφορο, το σχολικό περιβάλλον απωθητικό...

Από την πλευρά τους, οι δάσκαλοι βάζουν τις δικές τους προδιαγραφές για τον καλό μαθητή. «Να είναι πειθαρχημένος, να κάνει με συνέπεια τις εργασίες του, να είναι ομαδικός, να μην μπλέκει σε καβγάδες». Το πρότυπο του ιδανικού δασκάλου - καθηγητή και του ιδανικού μαθητή προκύπτει από τις απαντήσεις 1.500 μαθητών από την Α' Δημοτικού έως και την Γ' Γυμνασίου και 1.000 εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι οποίοι συμμετείχαν σε πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το 2004 έως το 2007. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον επίκουρο καθηγητή του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Ευστράτιο Παπάνη, τον σχολικό σύμβουλο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κ. Παναγιώτη Γιαβρίμη και την κ. Αγνή Βίκη από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Εντύπωση προκαλεί ότι οι επτά στους δέκα εκπαιδευτικούς (ακριβές ποσοστό 68,2%) θεωρούν ως χαρακτηριστικό του καλού μαθητή να παρακολουθεί ιδιαίτερα μαθήματα. Δηλαδή, αμφισβητούν ουσιαστικά το έργο που γίνεται στο σχολείο, ενώ στέλνουν και το μήνυμα ότι οι εκπαιδευτικοί εκτός από το πρωινό τους ωράριο, έχουν και απογευματινό ωράριο διδασκαλίας εκτός σχολείου βέβαια.

Μαθητές με συνέπεια, πειθαρχία, ομαδικότητα

Να ακούτε τις οδηγίες των δασκάλων, να ολοκληρώνετε τις εργασίες μόνοι (χωρίς τη βοήθεια των γονέων σας), να είστε ομαδικοί, να μην ενοχλείτε τους συμμαθητές. Αυτές είναι οι βασικές από τις οδηγίες εκπαιδευτικών προς τους μαθητές, ώστε αυτοί να πληρούν τις «προδιαγραφές» του επιμελούς. Οι εκπαιδευτικοί σκιαγραφούν το προφίλ του καλού μαθητή με τα εξής χαρακτηριστικά:

• Ο μαθητής πρέπει να πραγματοποιεί έγκαιρα τις εργασίες και τις ασκήσεις που έχει. Η συντριπτική πλειονότητα των εκπαιδευτικών -92%- θεωρεί ότι είναι το βασικό στοιχείο του καλού μαθητή.
• Είναι εντυπωσιακό ότι το 68,2% των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στην έρευνα, θεωρεί ως χαρακτηριστικό του καλού μαθητή... οι γονείς του να τον στέλνουν να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα.
• Η πειθαρχία στις οδηγίες του εκπαιδευτικού πρέπει να χαρακτηρίζει, επίσης, τον καλό μαθητή - αυτό υποστηρίζει το 84,1% των εκπαιδευτικών.
• Η ομαδικότητα είναι μεγάλο προσόν τόσο στο σχολείο όσο και στη ζωή. Το 77,7% λέει ότι η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες είναι βασικό χαρακτηριστικό του καλού μαθητή.
• Όλοι γνωρίζουν ότι ένας μαθητής μαθαίνει μόνο όταν έχει απορίες. Οι δύο στους τρεις δασκάλους (67,6%) θεωρούν προτέρημα το να έχουν οι μαθητές απορίες.
• Ένα ακόμη προσόν του καλού μαθητή είναι να προσαρμόζεται εύκολα (το προτάσσει το 81,2% των εκπαιδευτικών) στη σχολική διαδικασία.

Από την άλλη, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι στην εικόνα του μαθητή διαδραματίζει ρόλο και η παρουσία των γονέων του. Είναι ενδεικτικό ότι:

• Το 82,7% θεωρεί ότι οι γονείς πρέπει να ενδιαφέρονται ευρύτερα για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
• Οι γονείς πρέπει να επισκέπτονται συχνά το σχολείο για να συζητούν για την πορεία του παιδιού, τόνισε το 72,4% των δασκάλων.
• Τέλος, το 76,7% των εκπαιδευτικών ανέφερε ότι οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις παρέες των παιδιών τους.

Δάσκαλοι με γνώσεις, και αγάπη

Να γνωρίζει καλά το αντικείμενο που διδάσκει, να έχει χιούμορ, να οργανώνει σωστά την τάξη και το χρόνο διδασκαλίας, να είναι δίκαιος, να μπορεί να εμπνεύσει στους μαθητές ενθουσιασμό για το μάθημα. Αυτά είναι τα κύρια προσόντα που ζητούν οι μαθητές να έχει ο δάσκαλός τους (ή καθηγητής τους) ώστε οι συνθήκες του μαθήματος να είναι ιδανικές. Τα παιδιά περιγράφουν το προφίλ του ιδανικού εκπαιδευτικού με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:

• Το 77,4% των μαθητών ζητεί ο δάσκαλος να οργανώνει το μάθημα με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι κατανοητό και να μην μένουν κενά.
• Το 71,3% θεωρεί ότι ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να είναι απόμακρος, τυπικός ή αυστηρός, αλλά φιλικός με τους μαθητές του.
• Τα παιδιά (το 67,3%) θεωρoύν ότι πρέπει ο δάσκαλος να δείχνει ενδιαφέρον για τη δουλειά του.
• Ο δάσκαλος πρέπει -λέει το 65,5% των μαθητών- να είναι πρόθυμος και να ακούει τους μαθητές εάν κάτι τους απασχολεί.
• Το 65% τονίζει ότι ο δάσκαλος πρέπει να έχει υπομονή και να εξηγεί πολλές φορές μια δυσνόητη ενότητα του μαθήματος.
• Επίσης, το 65% δηλώνει ότι θέλει να είναι ο δάσκαλος δημοκρατικός.
• Ο δάσκαλος, όπως αναφέρει το 66% των μαθητών, πρέπει να επιβραβεύει την προσπάθεια, και όχι το αποτέλεσμα που ορισμένες φορές είναι λάθος.
• Το 62% ζητεί από τον δάσκαλό του να χρησιμοποιεί παραδείγματα για τη διευκρίνιση των δύσκολων σημείων του μαθήματος.
• Επίσης, οι έξι στους δέκα μαθητές -60,6%- αναφέρουν ότι ο καλός δάσκαλος πρέπει να δίνει οδηγίες για τις ασκήσεις και τις εργασίες.
• Οι έξι στους δέκα μαθητές αναφέρουν ότι ο δάσκαλος δεν πρέπει να είναι δύσπιστος, ώστε να κερδίσει τους μαθητές και να δομήσει μια αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης.
• Το 42,7% θεωρεί ότι ο δάσκαλος πρέπει να είναι λίγο αυστηρός (και όχι πολύ...) μέσα στην τάξη και όταν διορθώνει τις εργασίες. Το 27,8% πιστεύει ότι ο δάσκαλος χρειάζεται να μην είναι καθόλου αυστηρός, το 20,9% αρκετά και το 8,6% πολύ.
• Οι τρεις στους δέκα (32,8%) θεωρούν ότι ο δάσκαλος (ή καθηγητής) πρέπει σε λίγες περιπτώσεις να επιβάλει ποινές ή να ανταμείβει με μια ιδιαίτερη διάκριση τους μαθητές.

Απόστολος Λακάσας