ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Υπάρχουν πολλές περιγραφές για τους τύπους των παιχνιδιών, μια παλιά κατηγοριοποίηση έγινε από τους Blesky και Most (1981) όπου δημιούργησαν μια λίστα παιχνιδιού που αποτελούνταν από 11 κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές είναι οι εξής:

• Παιχνίδι με εισαγωγή στο στόμα
• Παιχνίδι με απλούς χειρισμούς
• Λειτουργικό παιχνίδι (κατάλληλος χειρισμός των αντικειμένων)
• Παιχνίδι Συσχέτισης (τα αντικείμενα συνδυάζονται με έναν μη λειτουργικό τύπο πχ τοποθέτηση της πλαστικής μπανάνας σε ένα κρεβατάκι για κούκλα)
• Λειτουργικό Παιχνίδι Συσχέτισης (τα αντικείμενα συνδυάζονται με κατάλληλο τρόπο πχ η πλαστική μπανάνα στο πλαστικό πιατάκι ή η κούκλα στο κρεβατάκι )
• Παιχνίδι ονομάτισης  (προσποίηση χωρίς επιβεβαίωση, πχ όταν ένα παιδί τοποθετεί ένα πλαστικό τηλέφωνο στο κεφάλι του χωρίς να βγάζει κάποιον ήχο)
• Παιχνίδι Αυτό – Προσποίησης (προσποιείται μια πράξη ως προς τον εαυτό του πχ τρώει μια ψεύτικη πλαστική μπανάνα)
• Παιχνίδι Προσποίησης ως προς τρίτο (πχ προσποιείται ότι ταΐζει μια κούκλα)
• Διαδοχικό Παιχνίδι Προσποίησης (συνδέει μια σειρά από πράξεις προσποίησης πχ πρώτα ταΐζει την κούκλα , και μετά την βάζει για ύπνο)
• Διαδοχικό Παιχνίδι Ανταλλαγής (συμβαίνει το ίδιο όπως στο διαδοχικό παιχνίδι προσποίησης απλά το αντικείμενο αλλάζει πχ αντί για κούκλα ταΐζει μια μπανάνα και μετά την βάζει για ύπνο)

H Mary Reilly (1974) χαρακτήρισε το παιχνίδι ως έναν «ιστό αράχνης» θέλοντας να επισημάνει την πολυπλοκότητα του και ότι είναι ένα φαινόμενο πολυδιάστατο.

Η Reilly πιστεύει ότι το αποτέλεσμα του παιχνιδιού είναι ότι το παιδί μαθαίνει να συμβολίζει και να κατανοεί έννοιες. Θεωρεί ότι το κίνητρο για το παιχνίδι προέρχεται από την περιέργεια και ότι το παιδί ερευνά το περιβάλλον ώστε να μάθει πως τα αντικείμενα, οι άνθρωποι και τα γεγονότα λειτουργούν. Σαν αποτέλεσμα της διερεύνησης το παιδί δημιουργεί κανόνες σχετικά με αυτή την λειτουργία. Αυτοί οι κανόνες γίνονται η βάση για την κατανόηση του κόσμου και είναι τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ικανοτήτων .

Περιέγραψε 3 στάδια παιχνιδιού, το κάθε στάδιο απαιτεί περισσότερο έλεγχο από το προηγούμενο. Και στα τρία στάδια η περιέργεια είναι το βασικό κίνητρο, αλλά κάθε στάδιο έχει και το δικό του κίνητρο. Τα τρία στάδια είναι:

• Διερευνητική συμπεριφορά: τη βλέπουμε κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής ή όταν ένα γεγονός είναι καινούργιο ή διαφορετικό, στην προσπάθεια του παιδιού να γνωρίσει και να «διερευνήσει το περιβάλλον. Προκαλείται από εσωτερικά κίνητρα. Εάν το παιδί είναι αγχωμένο δεν μπορεί να παίζει. Όταν μπορεί να παίζει έτσι ελεύθερα αισθάνεται ελπίδα και εμπιστοσύνη.
• Συμπεριφορά για ικανοποίηση: χαρακτηρίζεται από τον πειραματισμό και την άσκηση ώστε να πετύxει κυριαρχία του περιβάλλοντος. Το παιδί πρέπει να καταβάλλει προσπάθεια και να συγκεντρωθεί και με την επανάληψη κυριαρχεί στην δραστηριότητα. Με την επανάληψη το παιδί αναπτύσσει συνήθειες και ολοκληρωμένη ικανότητα στην δραστηριότητα. Το παιδί πετυχαίνει την αίσθηση της αυτο-εκτίμησης και της εμπιστοσύνης στον εαυτό του.
• Συμπεριφορά της επίτευξης: αυτό το στάδιο σκοπεύει στην εκτέλεση με κίνητρο την επίτευξη. Η ανατροφοδότηση που το παιδί έχει πάρει στο παρελθόν από το παιχνίδι του και την δράση του στο περιβάλλον τώρα του δίνει την βάση για τις προσδοκίες του για το μέλλον. Η πίστη του ότι μπορεί να πετύχει καλά αποτελέσματα γίνεται το κίνητρο και το στάνταρ για το παιχνίδι του. Αυτά τα στάνταρς συνδέονται με τα στάνταρς της κοινωνίας και έτσι αυτό το στάδιο χαρακτηρίζεται απο συναγωνισμό με τον εαυτό του και με τους άλλους. Στην προσπάθεια του να γίνει όλο και πιο εύστοχο βλέπουμε το παιδί να παίρνει ρίσκα ώστε η ελπίδα και η αυτο-εκτίμηση των προηγούμενων σταδίων μεταμορφώνονται.

Για το παιχνίδι έχουν δημιουργηθεί πολλοί και διαφορετικοί ορισμοί και θεωρίες. Όλοι όμως καταλήγουν σε κάποια κοινά χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται παρακάτω:

1. Χρειάζεται η εσωτερική παρόρμηση του παιδιού για την συμμετοχή του στο παιχνίδι.
2. Στο παιχνίδι το παιδί ενδιαφέρεται περισσότερο για την διαδικασία παρά για το τελικό προϊόν
3. Στο παιχνίδι το παιδί έχει ενεργητική συμπεριφορά και όχι παθητική. Παίζει και εμπλέκεται στη διαδικασία, δεν παρατηρεί απλά παθητικά.
4. Το παιχνίδι δεν είναι μια κυριολεκτική συμπεριφορά. Είναι συμβολικό και περιλαμβάνει συχνά την προσποίηση και την ενσωμάτωση επινοητικών και φανταστικών  ιδεών στις δραστηριότητες.
5. Στο παιχνίδι δεν υπάρχουν εξωτερικοί κανόνες αλλά  το παιδί ελέγχει τη δραστηριότητα του παιχνιδιού, και θέτει τις παραμέτρους καθώς το παιχνίδι εξελίσσεται.

(Miller – Kuhaneck, 2004)

Ο ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Ο χώρος πρέπει να είναι κατάλληλα διαμορφωμένος έτσι ώστε να προσφέρει ευκαιρίες για παιχνίδι στο παιδί. Πρέπει να του κινεί το ενδιαφέρον για να συμμετάσχει στη διαδικασία του παιχνιδιού. Πρέπει να είναι ένας χώρος οργανωμένος, δομημένος και ασφαλής.

Τα παιχνίδια που ένας τέτοιος χώρος μπορεί να φιλοξενεί είναι πολλά και διαφορετικά ανάλογα με την ηλικία και το αναπτυξιακό επίπεδο. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία Αισθητικοκινητικών Παιχνιδιών, Συμβολικών Παιχνιδιών, Δημιουργικών Παιχνιδιών, Κοινωνικών Παιχνιδιών κ.λπ.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΣΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Ο βασικός ρόλος του Εργοθεραπευτή είναι να :

• Εξηγήσει στους γονείς για το καθοριστικό ρόλο του παιχνιδιού στη ζωή του παιδιού τους και να τους παροτρύνει να παίζουν μαζί του.
• Να προσαρμόσει τα παιχνίδια ώστε το παιδί να μπορεί να τα χειριστεί και να παίξει μαζί τους.
• Να προσαρμόσει ή να τροποποιήσει κατάλληλα το περιβάλλον για να δημιουργεί ευκαιρίες στο παιδί για παιχνίδι.

Το βασικό εργαλείο της Εργοθεραπείας είναι η σκόπιμη δραστηριότητα (παιχνίδι). Η χρήση δραστηριότητας ως θεραπευτικό μέσο διαχωρίζει την εργοθεραπεία από τις άλλες ειδικότητες. Το παιδί μέσα από τα παιχνίδια που του προσφέρει ο Εργοθεραπευτής εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τα συναισθήματα του και συγχρόνως μπορεί να βελτιώσει ή να αναπτύξει τις δεξιότητες του. Είναι πρόκληση για τον Εργοθεραπευτή και απαιτεί ικανότητα να τροποποιήσει την δουλειά σε παιχνίδι. Και έτσι η θεραπεία φαίνεται στο παιδί ευχάριστη και έχει φυσική εξέλιξη.

Πηγή: ergo-logo-therapeia.blogspot.gr