Η αλληλεπίδραση των επιχειρήσεων με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, απαιτεί την διαρκή προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες. Ένα από τα εργαλεία που έχουν στην διάθεσή τους και συχνά χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για να προσαρμοστούν στις εξελίξεις και στις αλλαγές που συμβαίνουν στο οικονομικό, τεχνολογικό, πολιτικό, οικολογικό περιβάλλον, είναι η καινοτομία.
Τι εννοούμε όμως, με τον όρο καινοτομία;
Καινοτομία είναι: «η εφαρμοσμένη χρήση της γνώσης, με σκοπό την παραγωγή ή την παροχή νέων ή βελτιωμένων προϊόντων ή υπηρεσιών ή διαδικασιών, που βρίσκουν άμεση παραγωγική και χρηστική και εμπορική εφαρμογή». Άρα η καινοτομία συνίσταται στην αφομοίωση και στην εμπορική εκμετάλλευση των νέων τεχνολογικών και άλλων επιτευγμάτων και ιδεών.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές, πως η εφαρμογή μιας καινοτομίας σε έναν οικονομικό οργανισμό, θα μπορούσε να αφορά οποιαδήποτε διαδικασία από τις επιμέρους λειτουργίες της επιχείρησης. Δηλαδή θα μπορούσε να αφορά την παραγωγή, την διάθεση, την λειτουργία της επιχείρησης κτλ.
Τεχνολογική Καινοτομία
Μια τεχνολογική καινοτομία θα μπορούσε να αφορά στην παραγωγή ενός νέου ή διαφορετικού προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Από την άλλη, θα μπορούσε να αφορά την εισαγωγή σε μια επιχείρηση μιας νέας τεχνολογίας, που θα βελτιώνει την παραγωγή, την διάθεση, την λειτουργία της επιχείρησης.
Μη Τεχνολογική Καινοτομία
Οργανωτική: οργανωτική καινοτομία είναι η εισαγωγή νέων μεθόδων και διαδικασιών, όσων αφορά την δομή και την διοίκηση της επιχείρησης, ώστε να επιτευχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα και στόχοι
Εμπορίας: εμπορική καινοτομία είναι η εφαρμογή νέων μεθόδων και διαδικασιών, πώλησης- προβολής- προώθησης των προϊόντων της επιχείρησης ή την είσοδο σε νέες αγορές(γεωγραφική ή επέκταση δραστηριότητας)
Και τα δύο είδη καινοτομίας, είτε τεχνολογική, είτε μη τεχνολογική, θα πρέπει να έχει σημαντική επίπτωση στην ταυτότητα της επιχείρησης και να μην είναι απλά ένας νεωτερισμός. Με άλλα λόγια, η καινοτομία θα πρέπει να βελτιώνει σημαντικά την λειτουργική ή παραγωγική διαδικασία.
Τα οφέλη της καινοτομίας, μετά την εφαρμογή της, ενδεικτικά θα μπορούσε να περιλαμβάνει:
- Μείωση του κόστους παραγωγής και της λειτουργίας
- Μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης των πελατών
- Αύξηση της απόδοσης των επενδυμένων κεφαλαίων
- Αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης
- Μεγιστοποίηση του κέρδους
- Ελαχιστοποίηση των λαθών
- Οικονομίες κλίμακας
- Συνέργιες
- Αύξηση της φήμης και της πελατείας
- Εξωστρέφεια
- Ορθολογική χρήση των διαθέσιμων πόρων κτλ
Από τα παραπάνω, συνάγεται, πως κάθε οργανισμός έχει να κερδίσει πολλαπλά οφέλη από την εισαγωγή καινοτομίας. Όμως το θέμα και ταυτόχρονα πρόβλημα, που η διοίκηση της επιχείρησης θα πρέπει να εξετάσει με πολύ μεγάλη προσοχή κατά την διαδικασία λήψης αποφάσεων, είναι σχετικά με το ποια καινοτομία θα επιλεγεί. Και αυτό για δύο λόγους: ο πρώτος λόγος, έχει να κάνει πως πχ για να ανακαλυφθεί ένα νέο προϊόν ή έστω βελτιωμένο, η επιχείρηση θα πρέπει να δαπανήσει σημαντικούς χρηματικούς πόρους σε έρευνα και ανάπτυξη, ρισκάροντας το νέο προϊόν να μην έχει εμπορική απήχηση ή να αποτύχει εμπορικά. Ο δεύτερος λόγος, είναι πως η αναδιοργάνωση μέσω της εισαγωγής πχ μιας νέας τεχνολογικής καινοτομίας σε μια επιχείρηση, κοστίζει. Άρα, η εισαγωγή της καινοτομίας, θα πρέπει να βασίζεται στην καλή σχέση κόστους απόκτησης με οικονομικό όφελος της επιχείρησης. Δηλαδή, σε πρώτη φάση, αυτό που πρέπει να κάνει μια επιχείρηση είναι να εκμεταλλευτεί όσο μπορεί την υπάρχουσα σύγχρονη τεχνολογία, μειώνοντας όσο μπορεί τα κόστη προς τα κάτω. Σε δεύτερη φάση και ανάλογα με τις ανάγκες της, να προχωρήσει στην μελέτη και στην λήψη απόφασης, σχετικά με την εισαγωγή καινοτομίας στην επιχείρηση, που θα μεγιστοποιεί την σχέση κόστους απόκτησης με οφέλη από την καινοτομία.
Συνοψίζοντας, γίνεται κατανοητό, πως η καινοτομία, δεν είναι μια διαδικασία στατική, ούτε χρειάζεται για να καινοτομήσει κάποια επιχείρηση, να ανακαλύψει μία πατέντα ή οτιδήποτε άλλο. Μία επιχείρηση θα μπορούσε απλά να καινοτομήσει ως προς μια λειτουργία εντός του οργανισμού της. Πχ θα μπορούσε να καινοτομήσει, ως προς τον τρόπο προώθησης των προϊόντων της, τον τρόπο παρακολούθησης ή ελέγχου των αποθεμάτων της, την διαδικασία αγοράς και πώλησης των εμπορευμάτων της κοκ. Όλα τα παραπάνω προσδίδουν αξία στην επιχείρηση, την κάνουν ανταγωνιστική, προσαρμόσιμη, ευέλικτη.
Τα χρόνια που ακολούθησαν της κρίσης, όλο και πιο συχνά αναφέρεται η καινοτομία ως εργαλείο αντιμετώπισής της. Γίνεται σαφές πως δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εργαλείο δουλειάς. Δεν είναι ο στόχος της επιχείρησης, αλλά το μέσο υλοποίησης του στόχου της.
Όσον αφορά τα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020, πριμοδοτούν τις επιχειρήσεις που είτε έχουν ανακαλύψει κάποια νέα καινοτομία και θέλουν να την διαθέσουν για εμπορική χρήση στην αγορά, είτε επιχειρήσεις που σκοπεύουν να αναπτυχθούν εισάγοντας καινοτομία στην δομή τους. Οι λόγοι που γίνεται αυτό είναι προφανείς και σχετίζεται με τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως αναλύσαμε παραπάνω.
